Wednesday, April 19, 2023

प्रहेलिकाः (RIDDLE)

 

१.   वृक्षाग्रवासी न च पक्षिराजः

      त्रिनेत्रधारी न च शूलपाणिः।

    त्वग् वस्त्रधारी न च सिद्धयोगी

     जलं च बिभ्रन्न घटो न मेघः॥

    अनुवादः  -

             पेड़ के ऊपर रहने वाला  परन्तु पक्षिराज गरुड़ नहीं; तीन नेत्रों वाला है किन्तु हाथ में त्रिशूल धारण करने वाले शिव नहीं। छाल जैसी वस्त्र धारण किया है परन्तु सिद्धयोगी नहीं; जल को धारण करता हुआ  न ही घड़ा और न ही मेघ है॥

 

    उत्तरम्-   नारिकेलफलम्  (नारियल) 


२.      सीमन्तिनीषु का शान्ताः?

         राजा  कोऽभूत्    गुणोत्तमः?

        विद्वद्भिः  का  सदा वन्द्या?

       अत्रैवोक्तं   न   बुध्यते॥

  उत्तरम्-     प्रथम- द्वितीय-तृतीय-चरणेषु  प्रथमस्य वर्णस्य अन्तिमवर्णेन संयोगात् उत्तरं  प्राप्यते।


        अनुवादः    -   

                          नारियों में कौन शांत है?   उत्तम गुण वाले राजा कौन हुआ? विद्वानों के द्वारा कौन सर्वदा वन्दनीय है?  यहाँ  ही उत्तर है, समझना नहीं है॥

   उत्तर -   प्रथम, द्वितीय और तृतीय चरणों  में प्रथम वर्ण को अन्तिम वर्ण के साथ मिलाने पर उत्तर प्राप्त होगा।   

सुभाषितम्(NOBLE THOUGHTS)

 अभिवादनशीलस्य नित्यं वृद्धोपसेविनः। चत्वारि तस्य बर्धन्ते आयुर्विद्यायशोबलम्॥(महर्षि मनुः)  अर्थ  -               प्रतिदिन नियमितरूपसे गुरु...