Thursday, November 21, 2024

व्यावहारिक दृश्यावली(SHORT STORIES)

 एका महिला वस्त्रप्रक्षालनचूर्णं आनेतुं विपणीं अगच्छत्। मार्गे गच्छती सा देवालयं दृष्ट्वा तत्र अगच्छत्। देवालये देवदर्शनं कृत्वा एकस्मिन् आपणे प्रविष्टा। 

महिला - (अपृच्छत् आपणिकाम् ) वस्त्रप्रक्षालनचूर्णं  अस्ति वा न? 

आपणिका - आम् , अस्ति। (आपणिका आहूतवती ) भो भगिनी! आगच्छतु शीघ्रम् आपणाभ्यन्तरम् तव हस्ते औषधिं लेपयिष्यामि।

                         (एतत् श्रुत्वा आश्चर्येण सह)

 महिला  आहुः - (आश्चर्येण सह)  नही, नही,  किमपि न भवति। कुत्रचिदपि मम शरीरे आघातः न भवति। (स्मरणं कृत्वा)  भवती तु रक्तवर्णं सिन्दूरयुक्तं अङ्गुलिं दृष्टवा तस्मात् रुधीरः निर्गच्छति इति मन्यते किल ।

आपणिका -  आम्।
 महिला -   (स्मितमुखेन अवदत्) अहं संप्रति विपणीं आगमन समये मार्गेस्य दक्षिणतः आगतं देवालयं गतवती।
तत्र देवदर्शनं कृत्वा मस्तके सिन्दूरं धारितवती। किञ्चित् सिन्दूरं अङ्गुल्यां धारयित्वा परिवारसदस्यानां कृते नयामि।
आपणिका - समीचीनमस्ति। अहमपि एवं  करोमि इति उक्तवा अहसताम् उभयौ।

Saturday, November 16, 2024

ऋतुनाम् नामानि( SEASONS NAME)

 

१.  वसन्तऋतु                                        -          Spring

२.    निदाघः/ ग्रीष्मऋतु                            -         Summer 

३.   जलार्णवः / प्रावृषः  / वर्षाऋतु               -          Monsoon

४.  जलात्ययः / शरदृतु                               -         Autumn

५.  हेमन्तऋतु                                            -        Pre-winter

६.  शिशिरः / शीतऋतु                                 -        Winter

Friday, November 15, 2024

सुभाषितम्(NOBLE THOUGHTS)

 

सुवर्णपुष्पां पृथिवीं चिन्वन्ति पुरुषास्त्रयः।

शूरश्च कृतविद्यश्च यश्च जानाति सेवितुम्॥

 

अर्थात्, 

         बलवान्, पण्डित तथा सेवाभिज्ञ जन - ये तीन प्रकार के व्यक्ति इस पृथ्वी से सुवर्णपुष्प आहरण करने में समर्थ होते हैं॥

Meaning  - 

             Powerful, learned and the person skilled in service - these three types of people are able to acquire/collect golden flower(means the ultimate goal) from this earth.

Sunday, October 13, 2024

व्यावहारिक दृश्यावली(SNIPPETS FROM DAILY LIVES)

  

                         संकीर्णपथे शिशुः मात्रा सह गच्छति। तदा तस्य दृष्टिः एकस्य आपणस्योपरि पतति । आपणे नित्यव्यवहृतानि गृहोपकरणानि तथा खाद्यपानीयादि द्रव्याणि स्थितानि। एतत् सहितं तत्र चाकलेहः पयोहिममपि च उपलभ्यते। माता यदा आपणं निकषा आप्नोति तदा मार्गे एव मातुः हस्तं कर्षयित्वा शिशुः अभिनयेन आपणं प्रति गन्तुम् दर्शयति। तस्य अभिनयं दृष्ट्वा  उच्चैः वदति माता - "नहि। मम स्यूते धनं नास्ति। गृहं प्रति चलतु।" 

शिशुः -  हस्तं क्षिप्त्वा पदोत्थानेन सह च उम् इति शब्दं कृत्वा तिष्ठति तत्र । 

दृष्ट्वा इमं माता तस्य हस्तं धृत्वा शीघ्रं गृहम् प्रति गच्छति स्म।

Tuesday, October 8, 2024

सुभाषितम्(NOBLE THOUGHTS)

 युक्तियुक्तमुपादेयं वचनं वालकादपि।

विदुषापि सदा ग्राह्यं वृद्धादपि न दुर्वचः।। 

अर्थात्  - 
          
                  विद्वान् व्यक्ति के द्वारा वालक से भी युक्तियुक्त /उपयुक्त वचन सर्वदा ग्रहण योग्य है, परन्तु वृद्धव्यक्ति से अपशब्द/ दुर्वचन ग्रहण करना अनुचित है।

Meaning -  
                 
                  A learned person accepts reasonable words even from a child, but to receive abusive/unreasonable words from an old person is unacceptable.

Sunday, October 6, 2024

सुभाषितम् (NOBLE THOUGHTS)

 

यथैकेन न हस्तेन तालिका संप्रपद्यते। 
तथोद्यमपरित्यक्तं कर्म नोत्पादयेत् फलम्।। 

अर्थात्   - 

            जैसे एक हाथ से तालि नहीं बजती है वैसे ही उत्तम प्रयास के विना कार्य फलप्रद नहीं होता है। 

Meaning  -
              
            As clapping is not possible with one hand : thus work can't be fruitful without  perfect practice. 



Friday, October 4, 2024

सुभाषितम्(NOBLE THOUGHTS)

 


अन्यायोपार्जितं वित्तं दशवर्षाणि तिष्ठति।

प्राप्ते चैकादशे वर्षे समूलं च विनश्यति॥

अर्थात्  -

                अन्याय से उपार्जित धन दश साल रहता है। परन्तु ग्यारह साल होते ही वह सम्पूर्णरूप से नष्ट हो जाता है।

Meaning  - 

                Wealth earned in a wrong way lasts for ten years. But it vanishes by the time eleventh year comes.

सुभाषितम्(NOBLE THOUGHTS)

 अभिवादनशीलस्य नित्यं वृद्धोपसेविनः। चत्वारि तस्य बर्धन्ते आयुर्विद्यायशोबलम्॥(महर्षि मनुः)  अर्थ  -               प्रतिदिन नियमितरूपसे गुरु...